TÜRKİYE’DE YETİŞTİRİLEN ÖNEMLİ FINDIK ÇEŞİTLERİ

Ülkemizde yetiştirilen fındık çeşitleri meyve şekil ve özelliklerine göre üç grupta toplanmaktadır. 1. Yuvarlak fındıklar 2. Sivri fındıklar 3. Badem fındıklar

TÜRKİYE’DE YETİŞTİRİLEN ÖNEMLİ FINDIK ÇEŞİTLERİ        Ülkemizde yetiştirilen fındık çeşitleri meyve şekil ve özelliklerine göre üç grupta toplanmaktadır.        1. Yuvarlak fındıklar        2. Sivri fındıklar        3. Badem fındıklar            Yuvarlak gruba giren fındık çeşitleri        1. Tombul fındık: Ülkemizde yetişen en önemli fındık çeşididir.Daha ziyade Giresun ilinde yaygın olarak yetiştirilmektedir.        Meyve kalitesinin çok iyi olması uluslararası pazarlarda kolayca tutunmasını sağlamış ve Türk fındığı dünya ülkelerince aranır duruma gelmiştir.        Periyodisite özelliği gösteren tombul fındık çeşidi iyi ve bakımlı bahçe koşullarında her yıl düzenli ve oldukça yüksek verim vermektedir.        Olgun meyvesi dolgun ve muntazam şekillidir.Tabla kısmına doğru genişlemekte, uca doğru muntazam daralarak sivri bir uç ile nihayetleşmektedir.Meyvenin üzeri bariz olukludur.Ortalama uzunluğu 17.04 mm. Olan tombul fındığın randımanı 50-52’dir. Kabuk açık, parlak, kahverengi, uçtan itibaren yarısına kadar kirli beyaz havlı olup ortalama kabuk kalınlığı 1.10 mm. Ve kolay kırılmaktadır.        Tablası geniş, yayvan, ortası kabarık, meyve bu kısım üzerinde bir tarafa meyilli olarak durabilmektedir.        İç meyve zarı (testa) açık kahverengi, parlak,pürüzsüz, ince, ete yapışık ve üzeri hafif damarlıdır.Depolama ve taşımada önemli olan iç meyve zarları kolay soyulmakta ve beyazlatılmaya elverişlidir.İç meyve kabuk şekline uyum sağlamış, meyve eti beyaz, parlak ve gevrek olup göbek boşluğu küçük, yağ oranı 69-72’dir. Yağ oranının yüksek olması için mekaniksel basınca dayanıklılığını azaltmakta ve kolay bozulmasına neden olmaktadır.Bu yüzden kırma, ambalajlama, depolama ve taşımada itinalı olmayı gerektirmektedir.670-730 adet kabuklu fındığı1kg. gelen bu çeşidin zurufları meyve boyunun 2,5 katı büyüklükte ve çoğunlukla 3 ve 4’lü çotanak oluşturmaktadır.          2. Palaz Fındık: Lezzet ve kalitesi orta olan bu fındık çeşidi daha ziyade Ordu ilinde yaygın olarak yetiştirilmektedir.        Tombul fındıktan oldukça iri olan meyvesi dolgun, yuvarlak ve basık, tabla kısmı geniş, uç kısmı ise havlıdır.Ortalama 16.01 mm. uzunluk ve 19.26 mm. genişlikte olan meyvelerinin kabuğu donuk kahve renktedir.Kabuk kalınlığı ortalama 1.16 mm. ve kolay kırılır.İç meyvenin üzerinde kahve renkli, ince ve ete yapışık zar bulunmaktadır.Meyvesi beyaz ve göbek boşluğu nispeten büyüktür.600-650 adet kabuklu fındık 1kg. gelmekte ve randımanı 49-511, yağ oranı 64-68’dir.        Kökleri yüzlek ve daha çok yanlara gelişme gösterdiğinden toprak derinliği az, killi, kumlu ve çakıllı topraklarda dahi yetişmektedir.İlkbaharda diğer fındık çeşitlerinden daha önce uyandığından dondan daha fazla zarar görmekte ve meyveleri daha çok haşere zararına uğramaktadır.        Genellikle 2 ve 4’lü çotanak oluşturan bu fındık çeşidinin zurufları meyve boyunun 1,5 katı büyüklüktedir.          3. Foşa Fındığı: Daha çok Trabzon yöresinde yetiştirilen iri ve gösterişli bir fındık çeşididir.Kabuğu kızım tırak-kahve renkte ortalama 1.20 mm. kalınlıkta ve orta derecede settir.Ortalama17.87 mm. uzunluk ve 18.37 mm. genişlikte kabuklu meyveye sahiptir.        İç meyve zarları koyu kiremit, kahverengi, üzeri kaba damarlı, kalınca, meyve etine yapışık, içi fil dişi renkte, sertçe ve göbek boşluğu büyük olan iç, meyve kabuğunu iyice doldurmuştur.İç randımanı 50-53 ve yağ oranı 69.69’dur.        Tabla kısmı darca olan bu çeşidin 475-550 adet kabuklu meyvesi 1 kg. gelmektedir. Genellikle 2’li çotanak oluşturmakta ve zurufları meyve ve boyunun 2 katı büyüklüktedir.          4. Çakıldak Fındık: Ordu ilinde yaygın olarak yetiştirilen bu fındık çeşidi Batı Karadeniz bölgesinde Delisava adı ile tanınmakta ve geni ölçüde üretimi yapılmaktadır.        Diğer fındık çeşitlerimizden çok da geç uyandığından ilkbaharın geç donlarından az zarar görmekte, her türlü iklim ve torak koşullarına kolay uyabilmekte olan bu çeşidin verimi çok yüksektir.        Oldukça iri ve nispeten uzunca olan meyvelerin lezzet ve kalitesi iyi değil. Meyve kabuğu açık renkli, 1.2 mm. kalınlıkta ve kolay kırılmaktadır. Tabla kısmı geniş, düz ve dışa nispeten bombe yapmıştır. İç meyve kabuk içerisini iyice doldurmuştur. Meyve etine yapışık, damarlı ve kalınca zarları bulunmaktadır. Meyve eti fildişi renkte, gevrek ve göbek boşluğu orta derecede büyüktür.        Kabuklu meyve ortalama 18.41 mm. uzunluk ve 17.76 mm. genişliktedir. 580-610 adet kabuklu fındık 1 kg. gelmektedir. Randımanı 52-54 ve yağ oranı 58-63’dür. Genellikle 4’lü çotanak oluşturmakta ve zurufları meyve boyunun 11.5 katı büyüklüktedir.          5. Kalınkara Fndık: Diğer fındık çeşitlerinin zor yetiştiği zayıf topraklarda dahi kolayca yetiştirilen bu fındık çeşidine fındık bahçeleri içersinde sık rastlanmakta ve ömrü azdır.        Kabuğu mat, kirli kahverengi olup uç kısmı boz renkli ve hav tabası ile kaplıdır. Meyvesi yuvarla, tabla kısmının ortası kabarık ve bu kısım üzerinde meyve meyilli bir şekilde durabilmektedir.        İç meyve üzerinde meyve etine yapışık, kalın pürüzlü ve koyu kahve renkli zar bulunmaktadır.Meyve eti donuk beyaz renkte olup göbek boşluğu büyük olduğu için çabuk bozulur.İç meyve randımanı 48-49 ve yağ oranı 59-64’tür.        Kabuğu ortalama 1.3 mm. kalınlıkta olan bu fındık çeşidinin kabuklu meyvesi 19.27 mm. uzunluk ve 19.03 genişliktedir. 450-525 adet kabuklu fındık 1 kg. gelmektedir. Zurufları gösterili ve meyve  boyunun iki katı büyüklükte olup çotanaklarda ki meyve sayısı genellikle 3’ldür.        İç meyvenin 30-44’ü ikiz olmakta ve istenmeyen bu özellik ticari değerini düşürmektedir.          6. Kargalak Fındık: Trabzon ve Hopa dolaylarında kısmen yetiştirilen çok iri bir fındık çeşididir.Kabuğu kalın ve iç doldurması zayıf olduğundan yetiştiriciliği yapılmamakta, fındık bahçeleri içersinde azda olsa rastlanmaktadır.        Kabuklu meyve tabla ve uçtan basık, ortalama 18.58 mm. uzunlukta ve 23.75 mm. genişliktedir. Kabuğu oldukça kalın ve sert ortalama 1.3 mm. kalınlıktadır. İç meyve üzerinde oldukça kalın, kahve renkli zar bulunmaktadır.Meyve eti beyaz , gevrek göbek boşluğu büyük ve kolay bozulmaktadır.İç meyve randımanı 46-58 ve yağ oranı 57-63’dür. 340-370 adet kabuklu fındık 1 kg. gelmektedir.        Çoğunlukla 2’li ve 4’lü çotanak oluşturan bu fındık çeşidinin zurufları meyve boyunun 1.5 katı büyüklükte ve uç kısmı sık parçalıdır.          7. Uzunmusa Fındığı: Daha çok Ordu yöresinde yetiştirilme alanı bulunan bu fındık çeşidi iri,dolgun, ince kabuklu, oldukça verimli ve kalitelidir.        Meyve kabuğu kızımtrak kahve renkli ortalama 0.9 mm. Kalınlıkta ve tabla dışa çıkıntı yapmıştır.Kabuklu meyve ortalama 18.85 mm. uzunlukta ve 17.52 mm. genişliktedir.        İç meyve kabuğunu iyice doldurmaktadır. İç meyvenin üzerinde ete yapışık, ince, parlak ve pürüzsüz zar bulunmaktadır. Beyazlatılmaya elverişli olan iç meyvenin eti beyaz, gevrek, lezzetli ve göbek boşluğu küçüktür. Randımanı 54-56 ve yağ oranı 64-68’dir. 620-670 adet kabuklu fındık 1 kg. gelmektedir.        Zurufları kısa ve meyve boyunun 1-1,5 katı büyüklükte olup uçları sık parçalıdır.Genellikle 4ve 5’li çotanak oluşturmaktadır.          8. Mincane Fındığı: Tombul fındık çeşidine çok benzeyen mincanenin üzerinde koyu kırmızı çizgiler bulunmaktadır.Daha ziyade Trabzon yöresinde yetiştirilmektedir.Verimi düşük ve periyodisite göstermektedir.        Kabuğu açık kahve renkli  ve tablası nispeten dışa çıkıntı yapmıştır.Kabuk kalınlığı ortalama 1.2 mm. ve kırılması kolaydır. Kabuklu meyve ortalama 18.96 mm. uzunluk ve  17.50 mm. genişliktedir.Randımanı 48-50 ve yağ oranı 59-65’dir.        Zuruf meyve boyunun 1.5-2 katı büyüklüktedir.Çoğunlukla 4’lü çotanak oluşturmaktadır.          9. Cavcava Fındığı: Yetişrilme alanı çok az olan bu fındık çeşidinin kabuğu kahve renkli, ortalama 0.9-1 mm. kalınlıktadır.Tablası dışa çıkıntılı olan bu fındık çeşidinin kabuklu meyvesi ortalama 18.46 mm. uzunluk ve 17.53 mm. genişliktedir.        İç meyve üzerinde kalınca ve kahve renkli zar bulunmaktadır. Meyve eti fildişi renkte ve göbek boşluğu büyükçedir.Randımanı 52-54 ve yağ oranı 63-66’dır.700-780 adet kabuklu fındık 1 kg. gelmektedir. Zurufları meyve boyunun 2 katı büyüklükte ve çoğunlukla 3 ve 4’lü çotanak oluşturmaktadır.          10. Kan Fındığı: Çok lezzetli olan bu fındık çeşidinin kabuğu koyu kırmızı-kahve renktedir.Nispeten Trabzon yöresindeki fındık bahçelerinde yer yer rastlanmaktadır.        Tabla düz uca doğru muntazam olarak daralmakta ve sivri bir uç ile nihayetleşmektedir. Kabuk kalınlığı ortalama 0.9 mm.dir.Kabuklu meyve 18.29 mm. uzunluk ve 17.32 mm. genişliktedir.        İç meyve üzerinde ete yapışık ve kırmızı, oldukça kalın zar bulunmaktadır.Meyve eti fildişi renkte, gevrek ve göbek boşluğu ortadadır.Randımanı 52-54 ve yağ oranı 66-69’dur.680-715 adet kabuklu fındık 1 kg. gelmektedir. Zurufları boru şeklinde, koyu kırmızı renkli ve meyve boyunun iki katı büyüklüktedir.        Çotanakta meyve sayısı çoğunlukla 3’lü ve 4’lüdür.           Sivri Gruba Giren Fındık Çeşitleri          1. Sivri Fındık: Hemen hemen fındık üretilen bütün yörelerde bu fındık çeşidine rastlanılmaktadır. Olgun meyve iki yandan basıkça, uzun meyve kabuğu parlak, açık kahve renkli, uç kısmı nispeten kirli beyaz renkte havlı ortalama 1.05 mm. kalınlıkta ve kolay kırılır. Tablası dışa çıkıntı yapmış ve meyve bu kısım üzerinde dik duramaz.Kabuklu meyve ortalama 20.71 mm. uzunlukta ve 14.88 mm. genişliktedir.        İç meyve  üzerinde bulunan zar ince, ete yapışık, açık parlak kahve renkli ve üzeri damarlıdır. Meyve eti fildişi renkte olup tatlı ve gevrektir.Göbek boşluğu nispeten iridir. Randımanı 49-50 ve yağ oranı 65-68’dir. 580-650 adet kabuklu fındık 1 kg. gelmektedir.        Zuruf uzunluğu meyve boyunun 1.5-2 katı büyüklükte ve çoğunlukla 3’lü çotanak oluşturmaktadır.        2. İncekara Fındık: Diğer fındık çeşitlerinin üretildiği fındık bahçelerinde yer yer rastlanılmakta olan bu çeşit zayıf topraklarda dahi kolaylıkla yetişebilmektedir        Tabla kısmı küçük ve dışa kabarıktır. Meyvenin uç kısmında hav tabakası geniş yer işgal etmektedir. Kabuğu mat ve koyu kahve renklidir. Meyvesi iri ve sivridir. Kabuk kalınlığı ince ve 0.96 mm. kalınlıktadır. Kabuğu kolay kırılan bu çeşidin kabuklu meyvesi 21.19 mm. uzunluk ve 17.47 .. genişliktedir.        İç meyve kabuk şekline uyum sağlamış, meyve etine yapışık, fildişi renkte ve kahve renkli zar bulunmaktadır.Meyve eti gevrek, fildişi renkte ve göbek boşluğu büyüktür. Randımanı 50-52 ve yağ oranı 68-70 ile tombul fındıktan sonra en fazla yağ oranına sahip olan fındık çeşidimizdir.590-670 adet kabuklu fındık 1 kg. gelmektedir.        Zurufları meyve boyunun 2 katı büyüklükte olan incekara fındığı çoğunlukla 4’lü ve 5’li çotanak oluşturmaktadır..Bu fındık çeşidinin ikiz fındık oluşturması fazla olup arzu edilmeyen bu özellik ticari değerini düşürmektedir.          3. Acı Fındık: Verim ve kalitesi düşük olan bu fındık çeşidinin meyvesi yaº iken acıdır.        Kabuğu girintili olan bu fındık çeşidi, sivri fındıktan iri yassı ve daha etlidir. Kabuk açık kahve renkli  ortalama kalınlığı 1mm.’dir. Kabuklu meyve ortalama 18.68 mm uzunluk ve 16.63 mm. genişliktedir.        İç meyve üzerinde açık kahve renkli ve kalınca zar bulunmaktadır. Meyve eti kirli beyaz, orta büyüklükte göbek boşluğu bulunmaktadır. Randımanı 50-52 ve yağ oranı 63-65’dir. 630-690 adet kabuklu fındık 1 kg. gelmektedir.        Zurufları meyve boyunun 2 katı büyüklülükte ve çoğunlukla 3’lü ve 4’lü çotanak oluşturmaktadır.          4. Kuş Fındığı: Sivri fındığa çok benzeyen bu fındık çeşidinin tablası düz ve kabuğu ince olup kuşlar tarafından kolay kırıldığı için bu adı alış ve verimi oldukça düşüktür.        Kabuğu parlak  kahverengi, ortalama 1.1. mm. kalınlıkta, meyve ise 19.08 mm. uzunluk ve 16.28 mm. genişlemektedir. Meyvenin uç kısımlarında kirli beyaz hav tabakası bulunmaktadır.        İç meyve üzerinde zar ince ve açık kahve renkte olup göbek boşluğu büyüktür. Randımanı 49-51 ve yağ oranı 56-61’dir.570-640 adet kabuklu fındık 1 kg. gelmektedir.        Çotanaklarda ki meyve sayısı genellikle 3’lü olan kuş fındığının zurufları meyve boyunun 2 katı büyüklüktedir.          Badem Grubuna Giren Çeşitler          1. Yuvarlak Badem Fındığı: Meyveleri oldukça uzun ve sivri olan bu fındık çeşidinin kabukları incedir.Kabuklu meyve ortalama 24.3 m uzunlukta ve 15.14 mm. genişlikte olup kalınlığı 1 mm. civarında bulunmaktadır.Meyvesi silindirik ve uzun olup sivri bir uç ile son bulmaktadır.Tablası düz kısmen dışa bombelidir. İç meyve üzerinde kahve renkli zar bulunmakta, meyve eti gevrek olup göbek boşluğu nispeten büyüktür.Randımanı 51-52 olan bu fındık çeşidinin yağ oranı 58-611’dir. 620-670 adet kabuklu fındık 1 kg. gelmektedir.        Zurufları meyve boyunun 1.5 katı büyüklükte, uçları az parçalı ve boru şeklindedir. Çotanakları meyve sayısı genellikle 3’lüdür.          2. Yassı Badem Fındığı: Verimi oldukça düşük olan bu fındık çeşidinin meyvesi her iki yandan basıkça ve oldukça uzundur.        Kabuklu meyve tabladan itibaren genişlemekte ve daha sonra daralarak küt bir uç ile son bulmaktadır.Kabuk parlak kahve renkli.Ortalama 1.3 mm. kalınlıkta ve 24.45 m. Uzunluk, 14.93 mm genişliktedir. İç meyve kabuk şekline uyum sağlamış, üzeri kahve renkli, kalınca zar ile kaplıdır.        İç meyvenin göbek boşluğu oldukça büyüktür.İç randımanı 48-49 ve yağ oranı 57-62’dir530-620 adet kabuklu fındık 1 kg. gelmektedir. Zurufları boru şeklinde meyve boyunun 1.5 katı büyüklükte ve daha çok 3’lü çotanak oluşturmaktadır.          3. Değirmendere Fındığı: Taze olarak tüketilen, iri, kalın kabuklu, turfanda ve çok lezzetli bir fındık çeşidi olup daha ziyade İzmit civarında yetiştirilmektedir.        İç meyve randımanı 47-48 yağ oranı 52-562'dir. 520-590 adet kabuklu fındık 1 kg. gelmekte olup zurufları oldukça uzun ve meyve boyunun iki katı büyüklüktedir.